جراحی سر و گردن، یک تخصص پیشرفته پزشکی است که با هدف درمان دقیق و حفظ عملکرد حیاتی این ناحیه انجام می‌شود. ناحیه سر و گردن از پیچیده‌ترین و حساس‌ترین بخش‌های بدن انسان است که اعضای حیاتی متعددی را در خود جای داده است. گاهی مشکلاتی مانند تومورها، ناهنجاری‌های ساختاری یا بیماری‌های غددی، تنها با جراحی قابل درمان هستند. در این مقاله با انواع جراحی‌های سر و گردن، دلایل انجام آن، مراقبت‌های لازم و نکاتی برای بهبودی سریع آشنا می‌شوید.
جراحی سر و گردن چیست؟
جراحی سر و گردن یکی از شاخه‌های تخصصی جراحی است که بر درمان بیماری‌ها، تومورها، و ناهنجاری‌های ساختاری در ناحیه سر، گردن، صورت، گلو و تیروئید تمرکز دارد. این نوع جراحی توسط متخصص گوش و حلق و بینی (ENT) یا جراح سر و گردن انجام می‌شود و ممکن است شامل درمان سرطان، مشکلات تیروئید، غدد بزاقی، و حتی بازسازی صورت پس از آسیب یا جراحی باشد.
مزایای جراحی سر و گردن
- درمان قطعی برخی بیماری‌ها و تومورها
- کاهش درد و بهبود عملکرد بلع یا صحبت
- بازگشت به ظاهر طبیعی (در جراحی‌های بازسازی)
- جلوگیری از گسترش سرطان به نواحی دیگر بدن
برای مشاوره رایگان با دکتر آرمین اکبری فرم زیر را تکمیل کنید.
جراحی سر و گردن چه زمانی لازم است؟
جراحی در این ناحیه زمانی توصیه می‌شود که بیمار با یکی از مشکلات زیر مواجه باشد:
- تومور یا سرطان در ناحیه گلو، حنجره، تیروئید یا غدد بزاقی
- مشکلات مادرزادی یا ناهنجاری‌های ظاهری
- آسیب‌دیدگی شدید به دلیل تصادف یا ضربه
- عفونت‌های مزمن یا پیچیده
- بزرگ شدن غدد لنفاوی بدون علت مشخص
تشخیص نیاز به جراحی معمولا پس از بررسی‌های بالینی، تصویربرداری و نمونه‌برداری انجام می‌شود.
انواع جراحی‌های سر و گردن
۱. جراحی تیروئید
یکی از رایج‌ترین انواع این جراحی‌ها، برداشتن کامل یا بخشی از تیروئید است که معمولاً برای درمان گره‌ها یا سرطان تیروئید انجام می‌شود.
۲. جراحی حنجره و تارهای صوتی
برای درمان سرطان حنجره، پولیپ تارهای صوتی یا اختلالات تنفسی ممکن است نیاز به جراحی باشد.
۳. جراحی غدد بزاقی
در صورت وجود سنگ، التهاب مزمن یا تومور در غدد بزاقی، جراح اقدام به خارج کردن غده یا توده می‌کند.
۴. جراحی غدد لنفاوی گردن
در بیماران مبتلا به سرطان، جراحی تخلیه غدد لنفاوی گردن جهت پیشگیری از گسترش بیماری انجام می‌شود.
۵. جراحی تومورهای سر و گردن
این جراحی‌ها بسته به محل و نوع تومور، با هدف خارج‌سازی کامل توده همراه با حاشیه ایمن انجام می‌شوند.
آمادگی قبل از جراحی سر و گردن
قبل از انجام جراحی، بیمار باید مراحل زیر را طی کند:
• انجام آزمایش خون، تصویربرداری (MRI، سی‌تی‌اسکن یا سونوگرافی)
• قطع مصرف برخی داروها مثل رقیق‌کننده‌های خون
• مشاوره با متخصص بیهوشی
• ناشتا بودن از شب قبل جراحی
• در صورت وجود بیماری زمینه‌ای مانند دیابت یا فشارخون، کنترل دقیق آن‌ها
دوران نقاهت بعد از جراحی سر و گردن
مدت زمان بهبودی بستگی به نوع جراحی و شرایط بدنی فرد دارد. برخی از مراقبت‌های رایج عبارتند از:
• استراحت کافی و پرهیز از فعالیت‌های سنگین
• مصرف منظم داروهای تجویزی
• رعایت رژیم غذایی نرم، به‌ویژه پس از جراحی گلو یا حنجره
• شست‌وشوی مرتب زخم جراحی
• مراجعه به موقع برای ویزیت‌های پس از عمل و کشیدن بخیه در صورت نیاز
پرهیز از پرهیز از استعمال دخانیات
• حفظ بهداشت دهان و ناحیه جراحی
• مصرف مایعات کافی و غذاهای سبک
• پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین
• مراجعه به فیزیوتراپی یا گفتاردرمانی در صورت نیاز
عوارض احتمالی جراحی سر و گردن
مانند هر جراحی دیگری، جراحی سر و گردن نیز ممکن است با برخی عوارض همراه باشد:
• خونریزی یا عفونت
• آسیب به عصب‌های صورت یا صدا
• دشواری در بلع یا صحبت کردن
• ایجاد اسکار یا ناهنجاری ظاهری
• عوارض مربوط به بیهوشی
البته با انتخاب جراح مجرب و رعایت دقیق توصیه‌های پزشک، این عوارض به حداقل می‌رسند.
آیا جراحی سر و گردن برای درمان سرطان کاربرد دارد؟
بله. یکی از مهم‌ترین کاربردهای این جراحی، درمان تومورهای سرطانی در ناحیه سر و گردن است. این نوع سرطان‌ها شامل موارد زیر هستند:
• سرطان حنجره
• سرطان زبان و گلو
• سرطان دهان
• سرطان تیروئید
• تومورهای غدد بزاقی
در این موارد، هدف از جراحی، برداشتن کامل تومور و در برخی موارد تخلیه غدد لنفاوی اطراف آن است. بسته به میزان پیشرفت بیماری، ممکن است نیاز به شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی پس از جراحی نیز وجود داشته باشد.
چه کسانی بهترین کاندید جراحی سر و گردن هستند؟
• افراد مبتلا به تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم
• بیماران با مشکلات شدید تیروئید
• کسانی که آسیب فیزیکی شدید به صورت یا گردن دارند
• بیماران با عفونت‌های مزمن یا غده‌های بزرگ در ناحیه گردن
هزینه جراحی سر و گردن چقدر است؟
هزینه این نوع جراحی بسته به نوع عمل، تخصص جراح، محل انجام جراحی (خصوصی یا دولتی)، میزان پیچیدگی و نیاز به خدمات مکمل متفاوت است. به طور کلی هزینه‌ها می‌تواند از چند میلیون تومان تا چند ده میلیون تومان متغیر باشد.
نتیجه‌گیری
جراحی سر و گردن یکی از روش‌های مؤثر برای درمان تومورها، ناهنجاری‌ها و مشکلات ساختاری در این ناحیه حساس بدن است. با تشخیص زودهنگام، انتخاب پزشک متخصص و رعایت مراقبت‌های قبل و بعد از عمل، می‌توان نتایج موفقی از این نوع جراحی به‌دست آورد. اگر با علائمی مانند توده در گردن، اختلال در بلع یا تغییر صدا مواجه هستید، حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید.
