چگونگی تشخیص عفونت بعد از جراحی شکاف لب و کام

جراحی شکاف لب و کام نقطه عطف حیاتی در ارتقای کیفیت زندگی کودکانی است که با این چالش مادرزادی روبه‌رو هستند و دستیابی به بهترین نتیجه به انجام دقیق مراقبت‌های پس از عمل بستگی دارد. تشخیص سریع و به موقع عفونت بعد از جراحی شکاف لب و کام می‌تواند از عوارض جدی جلوگیری و به روند بهبودی کمک شایانی کند. این مقاله به شما کمک می‌کند علائم عفونت را به خوبی بشناسید، عوامل مؤثر در ایجاد عفونت را درک کنید و بدانید در چه شرایطی باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. با ما همراه باشید.

اهمیت توجه به عفونت پس از جراحی شکاف لب و کام‌

عفونت پس از جراحی شکاف لب و کام ممکن است درصد کمی از بیماران را درگیر کند، اما در صورت عدم درمان به‌موقع، می‌تواند منجر به باز شدن بخیه‌ها، ایجاد فیستول‌های دردناک، مشکلات بلع و تکلم، و حتی نیاز به جراحی‌های ترمیمی مجدد شود. به همین دلیل، شناخت علائم اولیه و تشخیص به موقع اهمیت فراوان دارد؛ به‌خصوص که محیط دهان مرطوب و پر از میکروب است و یک زخم تازه می‌تواند به‌راحتی مستعد ایجاد عفونت شود. والدین و مراقبان باید حساسیت ویژه‌ای نسبت به این موضوع داشته باشند تا بتوانند در صورت بروز عفونت، سریعاً اقدامات لازم را انجام دهند.

علائم عفونت بعد از عمل شکاف لب و کام

علائم عفونت ممکن است به صورت ظاهری، سیستمیک یا تغذیه‌ای بروز کنند. لازم است توجه داشته باشید که بروز یک علامت به‌تنهایی همیشه به معنی وجود عفونت نیست اما ترکیب چند علامت با هم، هشدار جدی است و باید توسط پزشک ارزیابی شود.

علائم ظاهری و موضعی

• قرمزی مداوم و گسترش‌یابنده: قرمزی خط بخیه که بیشتر از 24 تا 48 ساعت ادامه داشته باشد و گسترش یابد.
• تورم و درد موضعی: تورم غیرمعمول همراه با حساسیت به لمس، گرمای محل زخم یا احساس فشار.
• ترشح چرکی یا بوی نامطبوع: وجود ترشحات زرد رنگ، سبز رنگ یا چرکی از محل جراحی و بوی بد دهان که بعد از شستشو با آب سرد همچنان باقی می‌ماند.
• باز شدن جزئی یا کامل بخیه‌ها: نشانه‌ای جدی که می‌تواند عفونت عمیق‌تر را نشان دهد.
• رگه‌های سفید یا لکه‌های عفونی در محل شکاف: گاهی نشانه رشد عفونت قارچی یا باکتریایی است.

علائم عمومی و سیستمیک

• تب بالا و مقاوم به تب‌برها: تب بالای 38.5 درجه سانتی‌گراد که پس از مصرف داروهای تب‌بر کاهش نیابد.
• بی‌قراری و تحریک‌پذیری شدید: گریه و بی‌قراری بیش از حد کودک که با روش‌های معمول آرام نمی‌شود.
• کاهش اشتها و امتناع از تغذیه: کودک تمایلی به خوردن و آشامیدن ندارد و این امر می‌تواند منجر به کم‌آبی و ضعف عمومی شود.
• کاهش دفع ادرار یا خشک بودن پوشک بیش از 8 ساعت: نشانه جدی کم‌آبی و نیاز به مراقبت فوری.

علائم رفتاری و تغذیه‌ای

• مشکل در مکیدن و بلعیدن: دشواری که قبل از عمل وجود نداشته و پس از جراحی بروز کرده است.
• بوی بد مداوم دهان: حتی پس از شستشوی دهان با آب جوشیده سرد شده، که نشانگر وجود عفونت فعال است.

عوامل موثر در ایجاد خطر عفونت پس از جراحی شکاف لب و کام

شناخت عوامل خطر به کنترل پیشگیرانه عفونت کمک زیادی می‌کند. این عوامل شامل موارد زیر هستند:

• دستکاری یا لمس محل زخم توسط کودک: خاراندن، جویدن یا بازی با زخم توسط دست یا اشیاء خارجی مانند نی، قاشق فلزی، یا اسباب‌بازی‌های کوچک می‌تواند باعث بروز عفونت پس از جراحی شکاف لب و کام شود.
• رژیم غذایی نامناسب: مصرف غذاهای خشک، ترد یا دارای قطعات سخت مثل نان تست، چیپس و مواد غذایی با پوست زبر می‌تواند به بخیه‌ها فشار وارد کند یا موجب خراشیدگی شود و خطر عفونت را افزایش دهد.
• عدم رعایت بهداشت دهان و دندان: شستن نامناسب دهان و عدم استفاده منظم از آب یا محلول‌های پاک‌کننده باعث تجمع باکتری و افزایش احتمال عفونت پس از عمل می‌شود.
• عفونت یا سرماخوردگی پیش از عمل: ابتلا به عفونت‌های تنفسی یا دهانی قبل از جراحی زمینه را برای عفونت پس از عمل فراهم می‌کند.
• بستری طولانی و تماس با محیط‌های بیمارستانی آلوده: حضور طولانی در بیمارستان یا تماس با بیماران دیگر می‌تواند ریسک ابتلا به عفونت محل جراحی را بالا ببرد.
• شرایط سلامت عمومی ضعیف: کاهش توان دفاعی بدن به هر دلیل، روند بهبود را کند می‌کند و احتمال عفونت پس از جراحی را افزایش می‌دهد.

مراقبت‌های خانگی برای پیشگیری ازعفونت بعد از جراحی شکاف لب و کام

مراقبت‌های خانگی نقش بسیار مهمی در پیشگیری و کنترل اولیه عفونت بعد از جراحی شکاف لب و کام دارند و با رعایت آنها می‌توان روند بهبودی را تسریع و از بروز عوارض جلوگیری کرد. این مراقبت‌ها عبارتند از:

• تمیز نگه داشتن دهان: پس از هر وعده غذایی یا شیر دادن، با استفاده از 5 تا 10 میلی‌لیتر آب جوشیده سرد شده، دهان کودک را به‌آرامی تمیز کنید.
• استفاده نکردن از مسواک تا حداقل سه هفته اول: به جای آن می‌توانید از گاز استریل مرطوب برای تمیز کردن سطح دندان‌ها و لثه‌ها استفاده کنید.
• رژیم غذایی ملایم و نرم: در سه هفته نخست پس از عمل فقط غذاهای پوره‌شده و نرم مثل پودینگ، ماست، سیب‌زمینی له‌شده، و سایر غذاهایی مصرف شود که هضم آن‌ها آسان است.
• اجتناب از نی و لیوان‌های سخت: استفاده از لیوان با دهانه نرم یا قاشق پلاستیکی مجاز است و از فشار آمدن به بخیه‌ها جلوگیری می‌کند.
• مدیریت درد و تب: مصرف منظم استامینوفن و ایبوپروفن با فاصله زمانی مناسب برای کاهش درد و تب، طبق تجویز پزشک باید انجام شود.
• پیروی دقیق از تجویز پزشک در مصرغ آنتی‌بیوتیک: تکمیل دوره مصرف داروهای آنتی‌بیوتیکی مطابق دستور جراح، حتی در صورت احساس بهبودی ضروری است.
• جلوگیری از دست‌کاری زخم توسط کودک: پوشاندن زخم با پانسمان‌های مخصوص یا گاز استریل می‌تواند دسترسی کودک به محل جراحی را محدود و از لمس مستقیم زخم جلوگیری کند. پانسمان باید زیر نظر پزشک تعویض و کنترل شود تا از تجمع رطوبت و ایجاد محیط مناسب عفونت جلوگیری شود. همچنین مراقبت والدین به‌ویژه در ساعات خواب و استراحت کودک اهمیت زیادی دارد.

چه زمانی باید فوراً به پزشک مراجعه کرد؟

در صورت مشاهده هر یک از وضعیت‌های زیر بعد از جراحی شکاف لب و کام باید بدون تعلل با پزشک معالج تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کرد:

• تب بالای 38.5 درجه سانتی‌گراد که با داروهای تب‌بر پایین نمی‌آید. این تب ممکن است نشانه عفونت سیستمیک جدی باشد.
• خونریزی تازه از محل جراحی یا بینی؛ احتمال باز شدن بخیه یا عفونت عمیق در این حالت بالا است.
• ترشح چرکی زرد، سبز یا با بوی بد مزمن که نشانه‌ای از وجود آبسه یا عفونت فعال است و نیاز به ارزیابی، نمونه‌برداری و تغییر داروی آنتی‌بیوتیک دارد.
• تورم شدید، قرمزی گسترده و سختی تنفس کودک که نشان‌دهنده وضعیت اورژانسی است و باید به سرعت با اورژانس 115 یا مرکز درمان مراجعه شود.
• افت وضعیت عمومی کودک، بی‌حالی شدید، یا عدم توانایی در تغذیه و نوشیدن که نشانه ضعف شدید است و نیاز به مراقبت فوری دارد.

نتیجه‌گیری

عفونت بعد از جراحی شکاف لب و کام دغدغه‌ای جدی اما قابل پیشگیری و کنترل است. شناخت علائم هشداردهنده، رعایت بهداشت دهان، استفاده از رژیم غذایی نرم و پیروی دقیق از مراقبت‌های پزشکی می‌تواند به طور چشمگیری عوارض ناشی از عفونت را کاهش دهد. والدین و مراقبان باید در صورت هر گونه تغییر غیرطبیعی در حال عمومی کودک یا وضعیت محل جراحی، فوراً به پزشک معالج مراجعه کنند تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری شود.

سوالات متداول